Op de werkvloer ontstaat draagvlak voor diversiteit en inclusie (D&I) meestal niet vanzelf. We vinden het in de praktijk vaak lastig om ons in te leven in of samen te werken met mensen die niet op ons lijken. Energienetwerkbedrijf Alliander wilde hier graag bewustwording op creëren en is daar op een bijzondere manier mee aan de slag gegaan. Door middel van Virtual Reality kunnen medewerkers een inkijkje krijgen in verschillende situaties van sociale uitsluiting en grensoverschrijdend gedrag. Wat heeft deze methode bij Alliander tot nu toe teweeggebracht?
Alliander zocht de samenwerking op met Critical Mass, een multimediabedrijf dat schurende onderwerpen in de samenleving bespreekbaar maakt. Een van de vormen waar Critical Mass gebruik van maakt is Virtual Reality (VR), onder de naam Met Andere Ogen. Projectleider Karin Lachmising vertelt: “Als het gaat om conflicten of discriminatie, hebben we vaak te maken met vooroordelen en een gebrek aan ontmoeting. VR biedt de mogelijkheid om als het ware in een portret te stappen, zodat je kunt ervaren hoe is het om buitengesloten te worden. Om vervolgens daar met elkaar over in gesprek te gaan.”
Het doel van de gesprekken na een VR-ervaring is drieledig:
- Mensen met elkaar in gesprek brengen over vaak stilgezwegen en polariserende onderwerpen, zoals sociale in- en uitsluiting, discriminatie, seksisme en ongelijke machtsrelaties
- Wederzijds begrip en herkenning faciliteren
- Mensen in de actiestand zetten, zodat ze zelf (willen) bijdragen aan oplossingen en zelf met concrete handelingsopties komen, waar ze elkaar aan houden.
Bewustwording
Bij Alliander werken 7.500 mensen. Wanneer een organisatie een afspiegeling is van de maatschappij, spelen er ongetwijfeld vooroordelen op de werkvloer. Lotteke Hamelink is participatieadviseur bij Alliander en heeft vanuit haar rol gemerkt hoeveel aannames er zijn. “Dit kan – bewust of onbewust – tot uitsluiting leiden. Bij Alliander geloven wij in een inclusieve en diverse organisatie waarin iedereen vanuit zijn eigen kracht en talent een kans krijgt. Dus wat je verhaal ook is, je bent van harte welkom. Als we dat waar willen maken, moeten we ons blijven afvragen: wat vinden wij wenselijk op de werkvloer? Hoe gaan we met elkaar om?”
Herkenbare situaties
Naast de VR-experiences die al door Critical Mass zijn ontwikkeld, wilde Alliander ook twee eigen casussen inbrengen. Lotteke: “Zo maakten we een VR-experience van een kantoorsituatie waarin iemand te maken krijgt met uitsluiting op grond van arbeidsvermogen. De rollen worden vertolkt door acteurs. De video’s die je inzet, moeten wel aansluiten op de belevingswereld van de medewerkers. Het moet dicht op de huid zitten. Daarom maakten we ook een VR-experience van een situatie in de buitendienst waarin iemand te maken krijgt met uitsluiting op basis van culturele achtergrond.”
Hoe gaat het precies in zijn werk?
De workshops worden georganiseerd op teamniveau, in groepjes van tien. Deelnemers krijgen een VR-bril op en ervaren bijvoorbeeld een gesprek waarbij ze worden geconfronteerd met vooroordelen en stereotiepe grappen. In het eerste deel van het filmpje staan de deelnemers in de schoenen van het slachtoffer, degene waar de opmerkingen over worden gemaakt. In het tweede deel van het filmpje staan de deelnemers juist in de schoenen van een van de omstanders. Je komt als deelnemer voor een dilemma te staan; zeg ik hier wat van? Zo ja, tegen wie? Kijk ik eerst naar mijn collega of die er wat van zegt? Of laat ik het overwaaien? Die keuzemomenten zijn belangrijk, want het filmpje krijgt een vervolg op basis van de keuze die je hebt gemaakt. Op deze manier kun je goed nadenken over de vraag: wat kan ik voortaan anders doen?
Gespreksstarter
Lotteke benadrukt dan ook dat Met Andere Ogen niet alleen een ervaring, maar vooral een gespreksstarter is. “Een aantal collega’s en ik zijn door Critical Mass opgeleid tot gespreksleider en volgen tijdens de workshops een stappenplan. Eerst: wat doet dit met je, welke emoties roept het op? Daarna gaan we naar de feiten: wat heb je zien gebeuren? Om vervolgens te bespreken hoe het anders had gekund. Wie had er iets in deze situatie kunnen betekenen? Dan maken we de vertaalslag naar de eigen organisatie of omgeving. Iedereen heeft wel ergens een keer iets meegemaakt. Zijn mensen zich bewust van de aannames of privileges die daarmee samenhangen? Om dan als laatste stap stil te staan bij: Wat ga jij morgen meer, minder of anders doen? De gespreksleiders bespreken de sessie altijd na met de leidinggevende, degene die verantwoordelijk is voor het vervolg. We vertellen wat ons is opgevallen en geven tips mee.”
Ook aan de slag met een gespreksstarter als Met Andere Ogen?
De tips van Lotteke Hamelink op een rij:
- Kies voor VR-video’s met herkenbare situaties voor medewerkers
- Zorg dat er bij de VR-experience altijd een getrainde gespreksleider aanwezig is
- Laat een leidinggevende na een sessie het thema in teamverband periodiek op de agenda zetten
Leerzaam
Lotteke vertelt dat deze methode al voor heel wat eye openers heeft gezorgd. Ook bij haarzelf. “Ik ben zelf niet iemand die altijd primair reageert, ik moet vaak even nadenken en kom er later dan op terug. Maar na mijn VR-beleving is er bij mij ook iets veranderd. In het moment van een vervelende situatie heb ik ook een verantwoordelijkheid en moet er dan niet automatisch vanuit gaan dat iemand niet zit te wachten op mijn mening of steun. Je kunt juist vanuit jezelf spreken en vertellen wat de gebeurtenis met jou doet. Ik kan iemand aanspreken, omdat ik niet wil dat we op zo’n manier met elkaar omgaan. En door het aanspreken kan ik een gesprek op gang brengen. Ik hoef het dus niet op te lossen, maar kan het wel signaleren.”
Lotteke raadt andere organisaties ook aan om met een gespreksstarter aan de slag te gaan. “Deze methode geeft mooie handvatten om met elkaar het gesprek aan te gaan, en te ervaren welke vormen van uitsluiting er zijn, zodat je er ook samen iets aan kunt gaan doen.”
Gerelateerde Berichten:
