Vriend en vijand zijn het er wel over eens dat we de arbeidsmarkt de komende jaren inclusiever willen maken. En wie je ook spreekt, niemand denkt dat de huidige Participatiewet ons nog gaat helpen dit doel te bereiken.
De wirwar van regels maakt dat er voor goedwillende werkgevers en de mensen uit de doelgroep vaak geen touw meer aan vast te knopen is. Dat wordt nog verergerd door het feit dat gemeenten veelal hun geheel eigen invulling geven aan social return. Staatssecretaris Klijnsma verdient echt een pluim voor de manier waarop ze dit onderwerp op de agenda heeft gezet en gehouden. Nu is het echter tijd om verder te kijken.
Breder kader
Wie de ontwikkelingen in Nederland en Europa in een breder kader probeert te plaatsen, ontkomt namelijk niet aan het onbehagen en de onzekerheid waar veel mensen mee worstelen: ben ik nog wel nodig? Hoe kom ik überhaupt aan werk of hoe kom ik af van die kortlopende contractjes? Wanneer krijg ik eindelijk een kans op een vaste baan? Zekerheid over je plek op de arbeidsmarkt is ook zekerheid over je plek in de samenleving.
Maar de arbeidsmarkt wordt bedreigd. Niemand kan precies inschatten wat de gevolgen van de aanstormende robotisering en automatisering zullen zijn. Het verleden leert dat dit soort technologische revoluties banen scheppen, maar zeker ook banen kosten. Dat betekent dat we in elk geval al het beschikbare werk moeten benutten, zwart werk weer wit maken en verborgen werk zichtbaar. Dat we nuttige maatschappelijke activiteiten weer gaan betalen en een verdere verhoging van de pensioenleeftijd mede afhankelijk maken van de beschikbare werkgelegenheid bijvoorbeeld. Dan creëren we in elk geval een basis voor mensen om in hun eigen levensonderhoud te voorzien.
Nieuwe concepten
Laten we met z’n allen nadenken over een manier waarop we de arbeidsmarkt inclusief kunnen maken voor alle groepen die net wat meer hulp nodig hebben. Daar zijn volgens mij echt geen heel ingenieuze maatregelen voor nodig. Een regelluwe aanpak zou al wonderen doen: geef mensen die willen werken in elk geval de kans om aan de slag te gaan, zonder allerlei bureaucratische hindernissen te moeten nemen.
En geef werkgevers die kansen bieden aan deze groep positieve prikkels. Laat overheidsinstanties ze behandelen als partner, niet als verdachte. We moeten af van individueel gemiezemuis tot achter de komma over loonwaardebepalingen, maar werkgevers die bijdragen aan de maatschappij juist iets teruggeven. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld in de vorm van een belastingkorting of een voorsprong bij de aanbesteding van overheidsopdrachten.
Daarmee zijn we er nog niet. Dat weet ik ook wel. Het ontwikkelen van nieuwe concepten is nog niet zo eenvoudig. Ook wij hebben niet alle antwoorden. Maar duidelijk is wel dat alleen het opkalefateren van de huidige wet geen zin heeft. Deze Participatiewet, bedoeld om inclusie te bevorderen, staat een echt inclusieve arbeidsmarkt nu in de weg. Deze wet zorgt voor concurrentie tussen mensen met een vastgestelde arbeidsbeperking en andere zwakke groepen. Dat moeten we niet willen. Daarom is het tijd voor een nieuw, breed concept voor de hele de onderkant van de arbeidsmarkt. Voor zo’n nieuw concept zullen alle betrokkenen wat heilige huisjes in moeten leveren en samen bouwen aan een deltaplan inclusie. De Normaalste Zaak begint alvast. Wie doet er mee?
Bert van BoggelenBert van Boggelen is oud bestuurder-directeur CNV vakcentrale. Als kwartiermaker van De Normaalste Zaak doet hij op deze plek regelmatig verslag van zijn ervaringen.E-mail: bertvanboggelen@denormaalstezaak.nl
Tel: 06-51534933