Tijdens de sessie ‘minimaliseer de kans op psychische klachten door werk’ deelden twee sprekers hun kennis en inzichten over hoe je als werkgever kunt bijdragen aan de mentale gezondheid van medewerkers, om de kans op het ontstaan van psychische klachten te verkleinen.
Allereerst was het woord aan bedrijfsarts Jurriaan Blekemolen. Hij ontwikkelde de tool PMO PSA: Preventief Medisch Onderzoek PsychoSociale Arbeidsbelasting. Aan de hand van een vragenlijst, de PSA-index, wordt een risico-inventarisatie gemaakt, waarna een arbeidsorganisatiedeskundige met alle medewerkers met verhoogd risico in gesprek gaat.
En dan is het natuurlijk ook interessant om te horen wat de ervaring van een werkgever met deze tool is. Gersom van der Spek, HR-directeur bij Body&Fit, zet proactief in op preventie van psychische problemen bij medewerkers. Hij vertelt over de samenwerking met Jurriaan en hoe de PSA-index aansluit op het preventiebeleid van Body&Fit.
Allereerst: wat is psychosociale arbeidsbelasting (PSA)?
Onder het begrip PSA vallen alle factoren die bij het werk stress veroorzaken, zoals agressie en geweld, seksuele intimidatie, pesten, discriminatie en werkdruk. Als PSA lang genoeg blijft bestaan, kan dit leiden tot werkstress en werkstress kan leiden tot ziekte. Jurriaan: “Ongeveer een derde van het verzuim is gerelateerd aan PSA. En bij een burn-out of depressie kan het verzuim oplopen tot meer dan 200 dagen.” Werkgevers zijn verplicht om beleid te voeren dat gericht is op het voorkomen van PSA.
Jurriaan heeft diverse onderzoeken gedaan op het gebied van PSA en ontwikkelde de PSA-index: een online wetenschappelijk onderbouwde vragenlijst die goed kan voorspellen welke medewerkers in een organisatie ‘at risk’ zijn, oftewel: wie de kans loopt uit te vallen door psychische klachten.
De vragenlijst is kort, het invullen neemt weinig tijd in beslag (gemiddeld 18 minuten). Dat is niet voor niets: mensen die toch al psychisch belast zijn, moeten zo min mogelijk drempels ervaren om deel te nemen.
De meeste mensen weten zelf niet dat ze ‘at risk’ zijn en juist daarom is het volgens Jurriaan belangrijk om hen in beeld te krijgen. Op het moment dat iemand klachten heeft, maar nog wel aan het werk is, kan met de juiste aanpak aan herstel worden gewerkt en voorkom je dat iemand langdurig uitvalt. De uitslagen worden beoordeeld door een bedrijfsarts en waar nodig vindt er individueel contact met medewerkers plaats. Mogelijke interventies om weer in balans te komen zijn: coaching, cognitieve gedragstherapie en running therapy.
Liever niet anoniem, wel vertrouwelijk
De vragenlijst is dus – vanwege de persoonlijke en ‘op maat opvolging’, liever niet anoniem. Veel werkgevers vragen zich af of medewerkers dan wel bereid zijn om mee te doen. Gersom van der Spek, HR-directeur bij het bedrijf Body&Fit, benadrukt de vertrouwelijkheid; de werkgever heeft als afnemer van de tool alleen zicht op de collectieve resultaten. “Persoonlijke rapporten worden pas gedeeld met HR en leidinggevenden en externen als bedrijfsartsen en psychologen als medewerkers daar zelf toestemming voor geven. Uiteraard raden we werknemers het sterk aan om het rapport te delen, met name wanneer zij risico lopen om uit te vallen. Dan kan er dus ook concrete hulp aangeboden worden. Zo hebben wij als werkgever een gratis consult aangeboden aan medewerkers die dat wilden en dat wisten ze ook van tevoren. Juist omdat er hulp en ondersteuning beschikbaar is als dat nodig blijkt te zijn, heeft het voor medewerkers een meerwaarde om de vragenlijst in te vullen.”
Maar Gersom stipt nog een belangrijk punt aan: “Hulp aanbieden heeft alleen nut als directie en management ook hun eigen rol onder de loep nemen als er sprake is van (dreigend) verzuim. Zo kwam er een paar jaar geleden bij Body&Fit in een onderzoek naar voren dat door een gebrek aan focus veel mensen de druk voelden om zo veel mogelijk op te pakken. Een duidelijk signaal, en een belangrijke opdracht voor het management om daar verandering in te brengen.”
Het roer om
Dat uitgerekend Gersom graag collega-werkgevers wil meenemen in zijn kijk op preventie, is overigens niet geheel toevallig. “Er zijn twee momenten in mijn leven geweest waarin ik tegen m’n grenzen aanliep. Dat uitte zich in fysieke ongemakken. Sindsdien ben ik gepassioneerd over het thema mental health, want ook ik realiseerde me dat ik destijds meer aan preventie had kunnen doen.”
Toen Gersom in 2019 bij Body&Fit kwam werken, heerste er geen open cultuur; medewerkers deelden niet waar ze tegenaan liepen en leidinggevenden waren niet goed in staat om klachten te signaleren en het thema te agenderen. Tegenwoordig is de situatie compleet anders: een inclusieve cultuur waar medewerkers op support kunnen rekenen als het even niet goed gaat en een gemiddeld ziekteverzuimpercentage dat flink is gedaald en daarmee nu onder de 5% ligt. Hoe heeft het bedrijf dit voor elkaar gekregen?
Interventies op drie niveaus
Gersom vertelt dat Body&Fit nu actief inzet op preventie, op drie niveaus:
- Primaire preventie: het voorkomen van het ontstaan van gezondheidsklachten, bijvoorbeeld door risicofactoren terug te dringen en positief gedrag te stimuleren.
- Secundaire preventie: door middel van screening vroegtijdig (psychische) klachten opsporen.
- Tertiaire preventie: maatregelen gericht op het terugdringen van klachten om langdurig verzuim te voorkomen.
Op al die niveaus heeft het bedrijf maatregelen getroffen, onderverdeeld op de volgende thema’s:
- Managers en leiderschap
- Externe ondersteuning (zo ook inzet van de PMO PSA)
- Communicatie en cultuur
- Meten en monitoren
| Theme | Primary Prevention | Secondary Prevention | Tertiary Prevention |
|---|---|---|---|
| Leadership Education | – Prevention Workshops; focus on your own health first as leader, how to recognize signs of fatique and burnout, manage workload, toolkit to discuss mental health in teams | – A clear sickness policy; what to do if you need support as leader when you identify risks in your team (HR and external support) | – Actively involve them in solving the pending long-term sickness cases |
| External Support | – Switch to new company doctor (Jurriaan), specialised in prevention and mental health – Introduction of OpenUp as one of the first companies in NL; offer online psychological support in your mother tongue | – Mental Health Survey (PSA) followed by preventative consultation sessions with individual people ‘at risk’ | – Joint effort with Jurriaan to build proactive reintegration plans; responsibility for both employer and employee |
| Communication & Culture | – Involve the Works Council and engage with them for consent and support – Use Townhalls and opportunities such as Wellbeing Week to raise awareness and show that we really care as employer – OpenUp e-learning access | – It’s safe to raise mental health issues with your leader and HR; the conditions are in place for you now – If needed you can reach out to OpenUp or Jurriaan for external, objective consultation | – Our sickness policy made clear what the employee needs to do for either short-term or long-term absenteeism |
| Measure & Monitor | – Monthly Dashboards on sickness rates & causes, OpenUp Reports | – Next to mental health survey, we also conducted bi-annual engagement surveys including wellbeing questions | – Reports on reintegration progress and adjust approach where needed |
Holistische benadering
Niet voor niets pleit Gersom voor een holistische benadering als het gaat om mentale gezondheid en preventie. Een brede visie op ‘well-being’ helpt daarbij. Dus niet alleen op mentale veerkracht, maar bijvoorbeeld ook op fysieke gezondheid, denk aan sportieve personeelsuitjes. En op het gebied van sociale binding kun je bijvoorbeeld denken aan het stimuleren van medewerkersnetwerken of het organiseren van acties voor goede doelen.
De belangrijkste boodschap van Gersom? Meten is weten! En: stel leidinggevenden in staat om met preventie aan de slag te gaan. Zij staan in directe verbinding met de medewerkers en kunnen het verschil maken.
Gerelateerde Berichten:
