Verzuimpreventie en re-integratie – 5 inzichten die aantonen hoe belangrijk de zorgplicht van werkgevers is


De afgelopen maanden hebben werkgevers zich tijdens de ‘preventiesessies’ kunnen verdiepen in het thema preventie van uitval door psychische klachten. We zoomden tijdens de eerste online sessie in op fase 1: het creëren van een gezonde werkomgeving. De daaropvolgende sessies gingen over het signaleren van klachten en over met wie je kunt samenwerken rondom preventie. Op 7 december bespraken we de laatste fase: wat als na alle inspanningen uitval onvermijdelijk blijkt, hoe kun je dan als werkgever bijdragen aan het herstel en de re-integratie van de medewerker?

Hans de Wit, zelfstandig bedrijfsarts en gespecialiseerd in ziekteverzuim, gaf de deelnemende werkgevers een aantal belangrijke lessen en inzichten mee. De belangrijkste? Denk niet dat iemand een tijdje ‘rust gunnen’ dé oplossing is.

Inzicht 1: als iemand uitvalt door psychische klachten, is het belangrijk dat je als leidinggevende inzicht krijgt in de oorzaak

“Als iemand uitvalt, kun je concluderen dat er iets niet goed is gegaan. Het is logisch dat je hier bepaalde beelden bij hebt, maar… toets deze ook. Mensen zijn geneigd zichzelf als voorbeeld te stellen, waardoor je misschien een beeld vormt die niet overeenkomstig is met de situatie van de medewerker. Als je de oorzaak weet te achterhalen, kun je vervolgens op zoek naar een oplossing.”

Inzicht 2: leidinggevenden die een uitgevallen medewerker bewust even met rust laten doen dat uit goede bedoelingen, maar deze houding draagt niet bij aan het herstel

“De primaire reactie is vaak: we gunnen de medewerker tijd en rust. Wanneer rust wordt geïnterpreteerd als ‘ik laat je met rust’ kan dat ervoor zorgen dat je het contact met hem of haar verliest en dat moet je absoluut zien te voorkomen. Daar staat tegenover dat alles wat onrust veroorzaakt, het herstel in de weg staat. Vind daarom een antwoord op de vraag: wat hindert iemand in zijn of haar herstel? De mate van rust moet aansluiten op wat iemand nodig heeft en dat is in geen enkel geval diegene aan zijn lot overlaten. Je zou het herstel dan zelfs negatief kunnen beïnvloeden.”

Inzicht 3: het snel inschakelen van een bedrijfsarts draagt wél bij aan herstel

“Als iemand is uitgevallen, is het belangrijk om zo snel mogelijk een afspraak met een bedrijfsarts te maken. Een bedrijfsarts helpt inzicht geven in het waarom en waardoor, zodat mensen begrijpen waarom ze in deze situatie zijn beland. Vaak ligt de oorzaak niet in het ontbreken van kwaliteiten, maar in het doorslaan in kwaliteiten en is het een uiting van zelfverwaarlozing. Als er sprake is van een burn-out, stimuleren we de medewerker om de energie die ze nog hebben te gebruiken voor dingen die een fijn gevoel geven. Ook stelt een bedrijfsarts samen met de medewerker een re-integratieplan op, met de persoonlijke behoeften als uitgangspunt. Ondertussen is het belangrijk dat de leidinggevende de juiste boodschappen naar de medewerker communiceert.”

  • Geef aan dat de medewerker naar huis kan of thuis kan blijven. Let daarbij op dat de medewerker zich hier niet schuldig over voelt.
  • Geef aan dat het werk van de medewerker in goede orde wordt overgenomen en afgerond.
  • Laat weten dat je een afspraak maakt met de bedrijfsarts waarin de de weg naar herstel besproken gaat worden.
  • Laat weten dat jullie op een later moment het gesprek aangaan over het waarom en waardoor en mogelijke verbeteringen en oplossingen voor de toekomst.

In het tweede deel van de sessie gingen werkgevers ook met elkaar het gesprek aan over do’s en don’ts rondom het voorkomen van langdurig verzuim. Enkele do’s de werkgevers met elkaar deelden:

  • Zoek regelmatig contact met de medewerker
  • Sluit met een cadeautje of gebaar aan op belangrijke momenten, zoals iemands verjaardag of vorderingen in het herstel
  • Onderhoud zelf ook contact met de bedrijfsarts en sta open voor feedback
  • Steek tijd en energie in het creëren van de juiste randvoorwaarden voor een goede werkhervatting

Inzicht 4: tijdens de re-integratie is de medewerker gebaat bij een leidinggevende die zich dienstbaar opstelt

Belangstelling, betrokkenheid en steun zijn in deze fase onmisbaar. De kans is groot dat iemands zelfvertrouwen een grote deuk heeft opgelopen. Positioneer je daarom even niet ‘boven’ de medewerker, maar ga naast hem of haar staan. Vul niet in waar iemand behoefte aan heeft, maar blijf vragen stellen.”

Inzicht 5: als iemand aan het eind van het re-integratietraject is hersteld, maar niet terug kan naar de oude functie, kun je dat niet wijten aan de ziekte

‘’Als iemand uitvalt door ziekte, is er sprake van arbeidsongeschiktheid. Wanneer iemand is hersteld van bijvoorbeeld een burn-out, is er geen sprake van blijvende schade. Je kunt dan dus niet stellen dat iemand door medische redenen niet terug naar zijn of haar oude functie kan. Dan is er meer aan de hand en spreek je van disfunctioneren, iets wat eigenlijk vóór het moment van uitval al duidelijk had moeten zijn. Soms is dat lastig, want we leven in een tijd waarin productiviteit op het werk niet altijd makkelijk meetbaar is. Daarom het belangrijke advies: signaleer je wél iemands disfunctioneren, ga hier dan tijdig mee aan de slag. Ga het gesprek aan, maak een analyse en bedenk samen een verbetertraject.”

Kunnen we je verder helpen?

Meer lezen over de vier fases van preventie van uitval door psychische klachten?
Bovenstaand verslag ging over de vierde sessie in onze ‘preventieserie’. Dit zijn de verslagen van de eerste drie sessies:
1. Werkgevers wisselen ervaringen uit over mentale gezondheid op het werk
2. Werkgevers werken samen aan gespreksleidraad voor bespreekbaar maken van psychische klachten
3. Wat je als leidinggevende (niet) kunt doen bij verzuimpreventie

Breed geïnteresseerd in het thema ‘werken met een psychische kwetsbaarheid’?
Momenteel werken we met AWVN in het project Hoofdzaak Werk aan een belangrijk doel: dat er voor iedereen met een psychische kwetsbaarheid passende begeleiding naar werk beschikbaar is en dat ook werkgevers de juiste ondersteuning krijgen om deze kandidaten aan te nemen en aan het werk te houden. Wil je weten wat jouw organisatie kan doen? Lees dan hier op de site van AWVN verder.

Lisa Molenaar
l.molenaar@awvn.nl