We lopen steeds verder achter in het realiseren van de banenafspraak, zo blijkt uit de resultaten van 2023 die minister Schouten afgelopen maand met de Tweede Kamer heeft gedeeld. Waar eind 2023 de teller op 105.000 extra banen had moeten staan, blijven we steken op ruim 85.000. Overheidswerkgevers worstelen al sinds het begin met de doelen van de banenafspraak. Maar ook marktwerkgevers hebben dit jaar voor het eerst de jaarlijkse doelen niet gerealiseerd.
Hoe kunnen we dit tij keren en ervoor zorgen dat we alsnog 125.000 extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking realiseren? De Normaalste Zaak ziet vier verbeterpunten:
In 2013, toen de banenafspraak begon, stond het thema diversiteit en inclusie (D&I) nog in de kinderschoenen. Nu hebben veel werkgevers een brede D&I-aanpak en dat is een belangrijke stap voorwaarts. Tegelijkertijd is het neveneffect dat er voor de banenafspraak minder exclusieve aandacht is. Werkgevers moeten zich meer bewust worden van het feit dat werkzoekenden met een arbeidsbeperking vaak een stap extra moeten zetten om een baan te vinden. Meer aandacht voor de banenafspraak en bijbehorende regelingen en instrumenten zorgt ervoor dat werkgevers in de werving actiever op de banenafspraak sturen.
Van de 265.000 mensen in het doelgroepregister zijn er ongeveer 125.000 niet aan het werk. Toch geven veel werkgevers aan dat ze via de gemeente of UWV geen mensen voor vacatures kunnen vinden. Er wordt ons inziens nog te veel gekeken naar wat iemand niet kan, in plaats van naar wat wél. Als alle kandidaten met hun competenties op dezelfde manier in beeld worden gebracht, bijvoorbeeld aan de hand van een cv of profiel, kunnen er veel meer matches tot stand komen.
De arbeidsinspectie concludeerde afgelopen maand dat veel mensen uit de doelgroep Banenafspraak baat hebben bij ondersteuning om aan werk te komen, maar deze ondersteuning vaak niet krijgen. Ook sprak de arbeidsinspectie In hetzelfde rapport het vermoeden uit dat veel mensen, misschien wel 30%, helemaal niet kunnen werken. Wat opviel was dat de arbeidsinspectie hier refereert aan de (mate van) beperkingen van de mensen. Werkgevers geven juist aan dat inzicht in vaardigheden en motivatie bepalend zijn in het wel of niet werk kunnen bieden.
Net als sommige werkgevers hebben ook een aantal WSP ’s en gemeenten geen specifieke aandacht meer voor de doelgroep Banenafspraak. Echter, als we de Banenafspraak willen laten slagen, moeten we alle zeilen bijzetten. De nieuwe arbeidsmarkt infrastructuur met regionale werkcentra moet hier echt extra werk van maken.
Er zijn nog steeds grote verschillen in de voorwaarden, uitvoering en rapportageverplichtingen rond de instrumenten als jobcoaching, loonkostensubsidie en de proefplaatsing. We moeten werken aan harmonisatie, zodat werkgevers weten wat ze kunnen verwachten en wat ze daarvoor moeten doen.
Ondanks de obstakels groeit het aantal banen voor de doelgroep banenafspraak nog steeds. Als we deze obstakels wegnemen, moeten de doelen van de banenafspraak haalbaar zijn.